Voor veel mensen herkenbaar waarschijnlijk: Je wilt je hond inzetten voor een lijn vooruit, en nog voordat je zelfs maar je commando helemaal hebt uitgesproken of voor je gevoel de juiste richting hebt aangegeven is je hond al in beweging. Het langgerekte “vooooooooooooorrrrrrrruit!” dat ik sommige voorjagers wel eens hoor zeggen lijkt me voor zulke honden dan ook een volstrekt overbodig commando. Honden zijn slimmerikjes. Ze lezen ons haarscherp, vaak beter dan wij hen lezen en ze anticiperen op de dingen die komen gaan.
Het risico van anticiperen
Je moet je daar als voorjager goed van bewust zijn, met name omdat het in je nadeel kan gaan werken. Stel je nu bijvoorbeeld eens voor dat je op een markeerproef staat. Er wordt geschoten, de eend valt en je wacht op de keurmeester die je een tikje op je schouder geeft ten teken dat je de hond mag sturen. De hond zit met ogen op steeltjes naast je te wachten tot hij mag gaan. Dan tikt de keurmeester je op je schouder, je opent je mond om “apport” te zeggen en op dat moment, nog voordat je iets hebt gezegd vertrekt je hond richting het apport. Als je nu héél rap iets roept om je hond weer bij je te halen kun je misschien nog een voldoende halen, maar ben je te laat, dan is de hond “onhoudbaar ingesprongen”. Dan heb je een onvoldoende voor de markeerproef en is je kans op een SJP-B diploma verkeken. Wat gebeurde daar nu eigenlijk in die paar seconden? De hond is vertrokken op het schoudertikje dat hij waarschijnlijk heeft gehoord of vanuit een ooghoek heeft gezien. Hij is dat tikje gaan linken aan het commando dat er altijd op volgt en is op de zaak vooruit gaan lopen door maar vast te vertrekken.
Dat wil je natuurlijk niet, en dus is het verstandig om hier rekening mee te houden. Een hond mag van mij pas werken als hij rustig is. Rustig zit, rustig een commando afwacht. Dit is tevens de basis voor steadiness en daar heb je gedurende de hele verdere carrière van je hond profijt van.
Houding en lichaamstaal
Behalve het hier boven genoemde moet je je ook goed bewust zijn van het feit dat je hond ook op jouw lichaamstaal let en ook daar op anticipeert. Nu kun je moeilijk je lichaamstaal uitschakelen om je hond niet van voorkennis te voorzien, maar door die steadiness te eisen kun je in ieder geval wel zorgen dat je hond leert dat hij echt niet eerder mag vertrekken dan wanneer jij jouw nadrukkelijk gegeven commando of handgebaar hebt gegeven.
In mijn beginjaren als voorjager ontdekte ik dat mijn hond nog wel eens wilde inspringen in zijn hebberigheid om het apport te halen. Ik dacht slim te zijn door eerst oogcontact te eisen en pas daarna de hond het apport te laten halen. Dat bleek dus niet zo’n heel goed idee, aangezien de hond zichzelf aanleerde naar mij te kijken en nooit meer keek naar wat er opgegooid werd. Dat was dus een keurig steady hond, maar nu had ik een nieuw probleem. Door hardnekkig niet meer naar de hond te kijken doofde dit gedrag gelukkig ook snel genoeg weer uit, maar ik had mijn lesje daarmee wel geleerd. De enige optie om steadiness te bereiken was simpelweg door steadiness te eisen en zelf voor standbeeld te spelen.
Dat laatste is op zich helemaal niet eens zo moeilijk, maar het vraagt wel om bewust zijn van wat je zelf aan het doen bent. Als je zelf gaat staan hakkenwippen en zenuwachtig gaat doen is de kans groot dat je hond dat ook gaat doen. Zet dus voor iedere oefening, iedere opdracht die je moet doen tijdens een training even jezelf goed recht neer en laat je hond aan de voet zitten. Tijdens een training zet ik vaak een stapje achteruit en ga iets schuin achter de hond staan. Zo kan de hond mij iets minder goed zien en ik de hond iets beter. Bij het eerste signaal dat de hond zonder toestemming in beweging wil gaan kun je dan direct ingrijpen door een geluid te maken. Accepteer van een gretige hond niet dat hij half gaat zitten zodat hij sneller kan vertrekken, laat hem echt eerst netjes zitten en neem even de tijd om rustig te laten kijken. Op een proef vraagt de keurmeester ook altijd of je klaar bent voor de proef en die tijd mag, móet je ook even nemen. Rustig naast je neerzetten, rustig aflijnen, en rustig inzetten. Het lijkt een detail, maar het kan alle verschil maken.
Waar het in feite op neerkomt is dat zowel hond als baas ‘cool’ moeten blijven en moeten voorbereiden op wat er gaat komen.
Er zijn best voorjagers die van mening zijn dat een puppycursus voor hen, met al hun ervaring niet nodig is. Tot op zekere hoogte kan dat best zo zijn, maar vergeet niet dat werken in een groep heel anders is dan een op een werken met je hond. Als je alleen bent met je hond is het veel eenvoudiger om de focus op elkaar te houden dan in een groep, en juist dat aspect is zo belangrijk. De afleiding en de concurrentie in een groep zijn ook iets waar een hond mee moet leren omgaan. Uiteindelijk zal hij er in de praktijk of tijdens de wedstrijden ook mee te maken krijgen en niets is zo vervelend als jouw hond braaf wacht tot hij het apport mag halen en dat een andere hond dan zomaar voor zijn neus inspringt en zonder toestemming die klus klaart. Als zulk soort dingen vaker gebeuren kan het zomaar zijn dat je hond daar ongewenst gedrag op ontwikkelt, zoals piepen of zelfs zoveel spanning opbouwt dat hij het apport kapot bijt. Zie ook: artikel ‘Hard in de bek’
Het woord ‘rust’ wordt onderhand een beetje vervelend, maar leer een hond in rust aan dat hij netjes moet wachten en bouw dat langzaam uit. Zorg er zeker in de beginfase voor dat je hond niet de fout in kan gaan, dus als je er niet zeker van bent dat je hond zal wachten, dan doe je er verstandiger aan om de lijn er nog even om te houden tot hij mag gaan. Hoe verder je in je training komt, hoe meer je van je hond kunt vragen, en op die manier kun je die steadiness onderhouden.
Uiteindelijk zul je daar gedurende de rest van het leven van deze hond gemak van hebben. Rust en steadiness maken een hond bedachtzamer, wat in veel gevallen de weidelijkheid in de jacht ten goede komt. Daarnaast maakt het training makkelijker omdat je simpelweg van je hond kunt verlangen dat hij zich focust op wat jij van hem vraagt en dat brengt jullie uiteindelijk allebei verder.