Flash News
  • Hij luistert niet… Puberstreken? Ik vond vanmorgen een labrador. Gewoon bij een kom water waar ik langs liep met de honden. Terwijl ik de holle weg omhoog wandelde en…
  • Stelling: je moet een… Elke tak van sport kent zijn stellingen, vaak zijn ze duurzaam. Veel van die stellingen hebben een bijna onbeperkte houdbaarheid. Sommige worden met de tijd…
  • (On)sportief gedrag Ik heb gehoorzame en werklustige honden, een opdracht weigeren doen ze eigenlijk nooit. Een apport laten liggen omdat ze er geen zin in hebben is…
  • Checklist voor de SJP En dan is het wedstrijdseizoen weer aangebroken! De SJP zijn van start gegaan, de MAP volgen over een tijdje en elke keer vraagt het van…
  • Stropende honden Laten we het beestje maar bij de naam noemen: jachthonden die niet onder controle staan wanneer zij van de lijn gaan, die ongeoorloofd zelfstandig op…
Algemeen

Vocale communicatie bij honden I

Vaak hoor je tijdens jachttraining zeggen dat je je commando’s kort en duidelijk moet houden. Een hond is veel ontvankelijker voor lichaamstaal en gesproken woorden zouden hem dan ook niet zoveel zeggen. Dat klinkt wel logisch, maar is dat eigenlijk wel zo? Recente onderzoeken lijken iets anders te zeggen…

Hond(achtig)en communiceren op subtiele en soms minder subtiele wijze met elkaar, iedereen die met honden werkt weet dat. In de meeste gevallen is dit door subtiel gebruik van lichaamstaal en mimiek, in sommige gevallen vocalisatie: stemgebruik. Wij mensen kunnen ons niet bedienen van de hondse mimiek en honden moeten dus leren ons te ‘lezen’, net zoals wij moeten leren te zien wat honden ons duidelijk proberen te maken. Honden zijn hier beter in dan wij. Zij peilen feilloos onze stemming, onze intenties en de richting die we op willen. Dat is natuurlijk niet verwonderlijk als je bedenkt dat wolven, de voorouders van de hond, gezamenlijk een grote prooi moesten en moeten kunnen bejagen. Om dat te kunnen doen is een heel scherp observatievermogen en een kristalheldere communicatie nodig.

Observatie- en aanpassingsvermogen

Ooit zag ik op televisie een documentaire waarin een groep wolven samen een wapitihert uit een groep wist te isoleren. Er werd op het hert ingezoomd, en pas in de vertraging en omcirkeld waar het om ging werd duidelijk waarom ze nou precies dát ene hert er uit pikten: Het dier had een mobiliteitsprobleem doordat het een van de achterpoten niet goed kon bewegen. Het tekende zijn doodvonnis. Het dwingt respect af voor het observatievermogen van hondachtigen. Hoe ze zulke subtiele verschillen opmerken in een hele kudde met voortrennende herten, en daarbij dan óók nog onderling de communicatie helder houden is ontzagwekkend.

Jagend wolvenroedel

Het is te danken aan dat observatievermogen en aan de behoefte deel uit te maken van een groep dat honden al zo lang met mensen optrekken. Dankzij hun formidabele aanpassingsvermogen weten honden zich te voegen in een bestaan zoals wij mensen dat voor ze faciliteren. Dat aanpassingsvermogen gaat niet alleen over schikken in een comfortabele of minder comfortabele situatie, maar ook over de manier waarop honden zelf invloed uitoefenen op die situatie. Ze ondergaan hun leven met ons niet alleen, ze maken er ook actief en bewust deel van uit. Wij zijn ons daar als mensen niet altijd van bewust, maar honden leren (zichzelf) ook hoe ze met ons moeten communiceren op een manier die wij mensen begrijpen. En dat is erg interessant om eens te bekijken.

Hond leert meer dan 1000 woorden

Hoewel de meeste hondse communicatie non-verbaal is, blijken honden verbale communicatie verbazingwekkend goed te begrijpen en in sommige gevallen ook zelf toe te passen. In 2010 maakten onderzoekers aan het Wofford College in Spartanburg (VS) de resultaten bekend van een driejarig onderzoek, gedaan met Border Collie Chaser. Uit dit onderzoek bleek dat Chaser in staat was om meer dan duizend woorden te kunnen onthouden en aan bepaalde voorwerpen te linken. Chaser werd hierbij blind getest, hij hoorde de woorden wel, maar zag degene die het zei niet. Hiermee kon uitgesloten worden dat de hond zou reageren op (onbewuste) lichaamstaal of gebaren. De onderzoekers waren er van overtuigd dat de grens van Chasers vermogen om woorden te onthouden nog niet bereikt was, de beperkte duur van het onderzoek liet het antwoord op die vraag tot waar de hond in staat was echter open. Evenzogoed zijn duizend woorden natuurlijk indrukwekkend, en toont wel aan dat honden veel meer begrijpen van wat wij zeggen dan wij (willen) weten. Niet alleen kunnen honden dus tot op zekere hoogte leren te verstaan wat wij zeggen, honden leren zichzelf in sommige gevallen ook aan om middels vocalisatie met ons te communiceren. In een taal die wij in hun ogen zouden moeten begrijpen.

Hondengeluiden en wolvengeluiden

Veel van de geluiden die honden maken zijn in de basis geluiden die wolven ook maken. Ook wolven blaffen, piepen, janken, huilen, net zoals honden dat doen. Toch lijkt het er op dat honden gedurende het domesticatieproces op bepaalde punten vocaal anders zijn gaan communiceren. Op zich is het natuurlijk niet heel verwonderlijk dat honden de mensen en honden met wie zij samenleven op een bepaalde manier benaderen. Bekenden reageren nou eenmaal altijd anders op elkaar dan op wildvreemden. Toch is het opmerkelijk hoe bijvoorbeeld blaffen bij honden in zoveel variaties lijkt voor te komen in vergelijking met het blaffen van wolven. Iedere hondenbezitter zal kunnen beamen dat spelblaf anders klinkt dan wanneer de hond blaft omdat de baas thuiskomt. Blaffen als er een ongure figuur gesignaleerd wordt klinkt ook weer heel anders. Wolven blaffen wel, maar niet heel vaak, en per soort wolf zitten daar ook nogal wat verschillen in. Als wolven blaffen is het vaak een soort blaf met huilerige uithaal, bedoeld om alarm te slaan. Bij wolvenwelpen roept het horen van zulk geblaf vluchtgedrag op, bij hondenpups is dat minder algemeen. De meeste honden huilen in tegenstelling tot wolven weinig tot niet. Honden met verlatingsangst kunnen gaan huilen vanuit eenzaamheid. Maar als roedel gezamenlijk huilen om de onderlinge samenhang te bevestigen of om de grenzen van het eigen territorium aan te geven, is onder onze huishonden niet echt gebruikelijk. Er zijn overigens wel hondenrassen, zoals poolhondrassen bijvoorbeeld, die duidelijk meer huilen dan andere. Waar die eigenschap in deze vorm zijn oorsprong vindt is niet helemaal duidelijk. Het zou kunnen zijn dat in de ontstaansgeschiedenis van dit soort rassen een relatief grotere inbreng is geweest van bijvoorbeeld de ArctischeWolf, die in vergelijking met andere soorten wolven zoals de Indische of Euraziatische wolf nauwelijks blaft.

Van wolf naar hond

Honden zijn al heel erg lang geleden geëvolueerd tot wat ze nu zijn. Binnen de orde van roofdieren behoren wolven en honden tot dezelfde familie: de Canidae, en tot hetzelfde geslacht: de Canis Lupus (de wolven). Dat maakt de hond (de Canis Lupus Familiaris) zoals wij hem kennen tot een ondersoort binnen het geslacht wolf. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat honden als soort afstammen van (waarschijnlijk) de ondersoort Canis Lupus Pallipes, de Aziatische wolf. Vermoed wordt dat gedurende de laatste ijstijd de eerste honden via een toen aanwezige verbinding in de Beringstraat vanuit Azië naar Noord-Amerika zijn gekomen. In de duizenden jaren die daarop volgden zijn de wereldwijde populaties honden door genetische isolatie, en tevens door de inmenging van andere soorten wolven gaan differentiëren waarna types (ik noem ze maar even de ‘proto-rassen’) en uiteindelijk rassen zijn ontstaan. Honden zijn genetisch gezien nagenoeg dezelfde dieren als wolven. Je mag ze ondanks de enorme uiterlijke verschillen beschouwen als een ondersoort.

Toch zijn honden geen wolven meer, fysiek niet, maar ook qua gedrag en communicatie niet…

Lees verder: vocale communicatie bij honden II