Artrose, dat is toch een typische oudehondenkwaal? Of toch niet?
Ja en nee. Artrose is een vorm van slijtage die vrij kenmerkend is bij oudere honden, maar die ook bij jongere honden kan optreden, bijvoorbeeld ten gevolg van een trauma. In ieder gewricht is kraakbeen en kraakbeenvloeistof aanwezig, wanneer dit beschadigd raakt, bijvoorbeeld door ouderdom, door slijtage of door trauma, zal het aanwezige kraakbeen langzaam maar zeker gaan verbenen. Het gewricht wordt gevoeliger, stijver, kan gaan kraken en na langere tijd wordt het gewricht vaak ook dikker.
Symptomen
De eerste signalen dat een hond artrose heeft zijn vaak opstartproblemen, de hond is stijf of zelfs kreupel, maar zal na even beweging weer wat makkelijker gaan lopen. Het kan ook subtieler zijn, een hond die oneffen ondergronden gaat proberen te vermijden of die telkens in een pootje bijt wanneer hij in het mulle zand loopt. Het zijn allemaal signalen die er op wijzen dat er iets mis zou kunnen zijn.
Artrose is geen aandoening die op zichzelf staat, er is dus altijd een oorzaak te benoemen voor het ontstaan er van. Bij oudere honden is dat meestal wel duidelijk, maar ook belasting en gewicht spelen een rol. Het is niet verwonderlijk als een labrador die altijd net een paar kilo te zwaar was uiteindelijk een keer artrose ontwikkelt, maar een veel lichter gebouwde pointer kan door zijn onstuimigheid ook artrose ontwikkelen.
Artrose, en dan?
Helaas is artrose een onomkeerbaar proces, er is behalve pijnbestrijding niets dat het proces van verbening kan stoppen of dat het kraakbeen herstelt. Hoewel er verschillende voedingssupplementen worden aanbevolen in de vorm van chondroïtine of glucosamine is er nog nooit echt aangetoond dat ze werkelijk verbetering geven. Toch geven verschillende hondeneigenaren aan dat hun hond er baat bij heeft. Misschien is de wens de vader van de gedachte en is het slechts een placebo, misschien is het ook wel echt zo. Maar als de hond er om welke reden dan ook profijt van heeft maakt het eigenlijk niet meer uit.
Als je vroeger bij de dierenarts de diagnose artrose te horen kreeg, werd vaak gezegd dat je de hond rustig moest gaan houden en bij voorkeur niet meer moest laten werken. Tegenwoordig zijn die inzichten gelukkig wel iets veranderd. Artrose is onomkeerbaar, maar het wordt niet per se sneller erger als de hond gemiddelde belasting blijft houden. Rust roest, en zeker werkhonden kunnen grote moeite hebben met een gezapig leven als huishond. Welke belasting een hond wel of niet zou mogen krijgen hangt ontzettend af van de individuele hond. Van zijn karakter, van de mate van artrose, en van de consequenties van die belasting. Een oudere en flegmatiekere hond zal er wellicht eerder tevreden mee zijn als het allemaal een tandje minder kan, maar een jongere en temperamentvolle hond zal zich daar waarschijnlijk veel minder makkelijk in schikken. Je moet dus een beetje de grenzen op blijven zoeken en zelf uitvinden wat kan en wat niet. Daar heeft de hond uiteraard ook een grote stem in, kijk wat hij wil, wat hij aankan, wat de consequenties daarvan kunnen zijn en of het dat waard is of niet.
Voorkomen van artrose
Daar is wel de meeste winst in te behalen, hoewel er altijd factoren zijn die je niet in de hand hebt. Er speelt waarschijnlijk een erfelijke component mee die een hond aanleg geeft voor de ontwikkeling van artrose, maar milieu speelt een nog veel belangrijkere rol: te dikke honden zullen eerder artrose ontwikkelen. Honden teveel en te vroeg belasten kan er ook toe bijdragen dat er eerder slijtage ontstaat. Daarnaast is investeren in een comfortabele ligplek voor de hond en een goede verzorging voorafgaand aan, en na afloop van een inspannende jacht- of wedstrijddag helemaal geen overbodige luxe. Investeren in het behoud van je jachtmaatje is geen pamperen, want voor topatleten is goede zorg nou eenmaal belangrijk.
Slijtage in de rug
Honden zijn net mensen, slijtage ontstaat niet uitsluitend in de pootjes, maar kan ook op andere plaatsen optreden. Recent vertelde iemand me bijvoorbeeld dat zijn hond last van zijn rug leek te hebben. De hond gilde soms ineens en de rug was erg gevoelig. De hond had af en toe duidelijk flinke pijnklachten en na onderzoek bij de dierenarts werden er foto’s gemaakt. Uit die foto’s bleek dat de hond spondylose had…
Wat is spondylose?
Spondylose is een vorm van artrose in de wervelkolom van de hond. Net als artrosevorming in de gewrichten is ook hier sprake van degeneratie van kraakbeen en verbening. Er worden onder aan de ruggenwervels haakjes gevormd, die uiteindelijk zullen vergroeien tot bruggetjes die de wervels met elkaar verbinden. Dit proces is vaak pijnlijk en de pijnklachten die de hond heeft komen hier dan ook uit voort. Zijn de bruggetjes eenmaal gevormd, dan is de ruggengraat weer stabiel en stijver, maar de pijn is dan in principe over. Het hangt een beetje af van de mate van verbening of en hoe de hond verder nog klachten heeft of niet.
De oorzaak
Bij spondylose is er sprake van lumbosacrale instabiliteit, en het verbeningsproces is een reactie van het lichaam om die stabiliteit te herstellen. Je kunt het je een beetje voorstellen als een inwendig gips. Spondylose is dus geen op zichzelf staand iets, maar een reactie van het lichaam om instabiliteit in de wervelkolom te corrigeren. Die instabiliteit kan vele oorzaken hebben. Het kan zijn dat de kraakbeenkwaliteit van de hond niet zo goed is, er kan sprake zijn geweest van trauma, en de hond kan ook (zichzelf) te veel veel belast hebben.
Wat betekent dit voor een werkende jachthond?
Is deze diagnose einde carrière? Nee, dat hoeft niet per se. Het hangt wel sterk af van de mate van verbening. Wanneer de verbening gaat drukken op de zenuwen die door het ruggewervelkanaal lopen kan dat consequenties hebben voor honden. In dat geval kan spondylose blijvende pijnklachten opleveren, maar ook kan het de beweging bemoeilijken. Dit zijn echter uitzonderingen, verreweg de meeste honden kunnen prima leven met of na spondylose. Einde carrière is dus echt niet zomaar gezegd. Het is helemaal niet zo algemeen bekend, maar spondylose komt ontzettend veel voor bij (jacht)honden. Maar al te vaak heeft de eigenaar nooit iets aan de hond gemerkt en komt het per toeval aan het licht bij de dierenarts. Ook bij honden die intensief belast worden wordt soms per toeval spondylose ontdekt. Het hoeft de prestaties van honden dus lang niet altijd negatief te beïnvloeden, maar al te vaak is daar ook werkelijk geen sprake van.
Net als bij artrose is het ook bij spondylose zaak om goed te kijken naar de belastbaarheid van de hond, naar wat de hond kan en wil, en daar een weg in te zoeken. Beide vormen van slijtage zijn uiteraard onwenselijk, maar bij de juiste aanpak is er nog heel erg veel mogelijk voor zowel hond als baas.