Afgelopen week hadden we weer tropische temperaturen in Nederland, en daar krijgen wij en onze jachthonden de laatste jaren steeds vaker mee te maken. Ofschoon president Trump het categorisch blijft ontkennen: het klimaat verandert, en daar zullen we ons op moeten aanpassen.
De klimaatveranderingen brengen bijvoorbeeld met zich mee dat dieren in het voorjaar eerder gaan nestelen, maar soms ook nog later in het jaar een tweede keer gaan nestelen. Afgelopen voorjaar werd bijvoorbeeld een aantal veldwedstrijden voor staande honden afgelast omdat de fazanten al aan het broeden waren. Afgelasten van de wedstrijden is dan de enige juiste beslissing, want weidelijkheid dient niet enkel in de jachtpraktijk, maar ook in de jachthondensport prioriteit te hebben.
Het kan ook gebeuren dat je in de nazomer op een SJP of MAP staat bij tropische temperaturen. Dat overkwam mij vorig jaar op de MAP in Haaften… Het kwik liep op tot ruim boven de 30 graden en de organisatie had met het oog op de veiligheid al een paar proeven inhoudelijk gewijzigd. Daarbij werden de deelnemers opgeroepen om zoveel mogelijk tussen de proeven door met de honden het water op te zoeken en waar mogelijk even de honden te laten zwemmen. Ook werden overal op het terrein emmers met water neergezet zodat iedereen op elk moment water kon pakken voor de honden. Alle lof voor de organisatie!
Als voorjager heb je de morele plicht om het welzijn en de veiligheid van je hond te waarborgen. Je zou verwachten dat iedereen nu toch onderhand wel zou weten dat je bij warme temperaturen geen honden in de auto moet achterlaten, en ook dat fietsen bij warm weer voor honden levensgevaarlijk is. Fietsen bij warm weer, op opgewarmde straten maakt dat een hond zijn inspanningswarmte niet meer via zijn voetzooltjes kwijt kan. Helaas zijn er nog altijd mensen die dat kennelijk onderschatten, want bij de eerste zonnige dagen verschijnen er alweer berichten in de media dat er honden uit auto’s gehaald zijn, sommige (nog net) levend, andere dood…
Honden kunnen niet zweten zoals wij. Ze kunnen hun warmte enkel kwijt via hun voetzooltjes en door te hijgen. Op het moment dat de hond zijn warmte niet meer goed kwijt kan, ontstaat de kans dat de eiwitten in het bloed van de hond gaan stollen, het bloed wordt als het ware stroperig en als niet op tijd wordt ingegrepen kan de hond overlijden! Realiseer je daarom goed aan welk risico je je hond blootstelt wanneer je fysieke inspanning van hem vraagt op warme dagen! Symptomen die er op kunnen wijzen dat je hond oververhit (is ge)raakt zijn: veel hijgen, braken, kwijlen, de hond voelt overduidelijk warm aan, donkere slijmvliezen, sloom gedrag, buiten bewustzijn raken…
Hoe hittebestendig honden zijn verschilt vaak per vachttype, maar ook per individu. Leeftijd speelt daarbij ook een belangrijke rol. Tijdens een warme jachtdag in oktober viel het me op: de kortharen van dienst hadden behoorlijk last van de (inspannings)warmte, mijn Cesky fouseks hadden het wel warm, maar ze hadden er geen last van. Hun vacht isoleert natuurlijk. Houdt koel in de zomer en houdt warm in de winter.
Wanneer je inspanningen van je hond gaat vragen tijdens zulke warme dagen, zorg dan dat je een plan hebt om het voor je hond veilig te houden. Moet de hond werken in gebieden met weinig water? Zorg dan dat je water voor je hond bij je hebt! Houd er tijdens trainingen ook rekening mee dat droge lucht het moeilijker maakt voor honden om geuren te verwaaien, het kan dus meer tijd en moeite kosten voordat de hond ruikt waar hij naar op zoek is. Wanneer het allemaal te lang duurt, laat dan je hond even pauzeren voor een slok water of een duik. In het najaar heb ik regelmatig jachtdagen waarbij het kwik boven de 25 graden uitkomt. Wanneer de bieten nog enigszins vochtig zijn is het voor de honden nog wel te doen, maar een hele dag jagen tussen het kurkdroge gewas is voor de honden heel erg zwaar. Ik heb daarom altijd een kleine rugtas bij me, met daarin water en een bakje, zodat ik de honden tussendoor even iets kan laten drinken.
De laatste paar jaar verschijnen er ineens berichten dat zwemmen bij warm weer niet goed zou zijn. De natte vacht van de hond zou na het zwemmen als het ware “dichtslaan” en gaan broeien. In plaats van dat de hond daardoor zou afkoelen zou je juist een tegenovergesteld effect creëren: de hond krijgt het nog warmer. Ik vind dat eigenlijk een beetje een merkwaardig verhaal, want ondanks mijn volslagen gebrek voor wis- en natuurkunde, weet ik wel dat verdamping zorgt voor afkoeling. Een natte vacht zou daarom volgens mij wel degelijk moeten koelen, het hele concept ‘zweten’ is toch immers ook op dat principe gebaseerd?
Waar ik me wel wat bij kan voorstellen is het volgende: een hond intensief in het water laten werken zorgt door de inspanning voor een verhoging van de lichaamstemperatuur. Zo lang de hond in het koele water kan werken zal er weinig aan de hand zijn. Wanneer diezelfde hond vervolgens met dat warme lijf en een natte vacht weer verder in de hitte moet blijven. dán kan ik me er wel wat bij voorstellen dat een natte en dichtgeslagen vacht er inderdaad voor zorgt dat de hond zijn lichaamswarmte niet meer voldoende kwijt kan. En daar wordt het dan wel weer gevaarlijk.
Ik denk dat dat risico zich een beetje laat afhangen van het soort vacht dat een hond heeft. Langharige honden zoals bijvoorbeeld een golden retriever, toller of Drentsche patrijshond hebben een vacht die inderdaad dichtslaat wanneer deze nat wordt. Bij kortharige honden zoals de Weimaraner of de viszla is daar uiteraard geen sprake van. Ik denk dat je zelf goed moet kijken naar de vacht van je hond, en naar hoe deze is wanneer de hond nat is.
Volgens het principe van verdamping = afkoelen zijn er tegenwoordig ook diverse koelvesten voor honden in de handel. Deze maak je nat, wring je uit en deze houden vervolgens heel lang het vocht vast. Je kunt je hond dan zo’n koelvest aantrekken, en door het verdampende vocht en het weerkaatsende effect kun je je hond dan wat verkoeling bieden. Tijdens die MAP in Haaften, waarbij het zo bloedverziekend heet was, heb ik op die manier de hele dag mijn hond koel en comfortabel kunnen houden. Samen in de schaduw gezeten had zij koele oren en hijgde zelfs niet eens.Toch weet ik niet of alle honden profijt zouden hebben van zo’n koelvest, ook dat hangt misschien weer af van de vacht en hoe isolerend deze is.
Er is ook nog een ander gevaar aan water, en dat is er eentje waar je misschien niet zo snel aan zou denken. Wel eens gehoord van waterintoxicatie of watervergiftiging? Honden die eindeloos lang in het water werken of spelen, die kunnen daarbij ongemerkt grote hoeveelheden water binnenkrijgen. Dan kan het zijn dat de natrium-kaliumbalans verstoord raakt. Natrium en kalium zijn van belang voor het reguleren van de vochtbalans in het lichaam. Als die balans er (tijdelijk) niet (meer) is, dan kan dat ernstige gevolgen hebben. Bij teveel water tegenover te weinig natrium en kalium ontstaat als het ware overloop van water in het lichaam. Daarbij neemt de druk op de lichaamscellen toe, en wanneer dit bij de hersencellen gebeurt ontstaat een levensgevaarlijke situatie! De eerste symptomen zijn misselijkheid, hoofdpijn, duizeligheid en desorientatie. Wanneer niet ingegrepen wordt kan de druk verder oplopen waarna coma en de dood volgen. Kijk ook hier dus mee uit. Honden zijn in hun fanatisme vaak slecht in het bewaken van hun eigen grenzen en hollen zichzelf veel te gemakkelijk voorbij.
Bij extreme temperaturen is het eigenlijk het verstandigst om alle activiteit een tandje terug te schakelen en de hond zijn eigen tempo te laten bepalen. Forceer niks en anticipeer op de situatie. Zorg voor voldoende water, voor verkoelingsmogelijkheden voor jou en je hond en houd vooral je hond en je hoofd koel!